Φύγαν’ οι παππούδες

Οι ιδεολογίες μας, οι εθνικές συμμαχίες, η οικονομική  και κοινωνική μας εξέλιξη είναι σε μεγάλο βαθμό απόρροια της πραγματικότητας που διαμορφώθηκε μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Στη χώρα μας αυτή η περίοδος άφησε βαθιά τα σημάδια της: όλοι μας λίγο πολύ έχουμε ακούσει κάποια ιστορία από την Κατοχή ή τον Εμφύλιο, από τους παππούδες ή τους προγόνους μας. Απασχολημένοι με τις καθημερινές μας έννοιες, δε συνειδητοποιήσαμε ότι αυτές οι διηγήσεις άρχισαν να σπανίζουν: κάποιος που το 1940 ήταν 18 χρονών, θα πρέπει να είναι σήμερα πάνω από 90. Η μνήμη αυτή, που σβήνει σιωπηλά περνώντας στην Ιστορία, προκαλεί αναταράξεις στη σημερινή πραγματικότητα.

Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο επιβλήθηκε αποστρατιωτικοποίηση στις ηττημένες χώρες Γερμανία και Ιαπωνία, οι οποίες, παρά την αλματώδη οικονομική τους ανάπτυξη,  δυσκολεύονταν να ξεπεράσουν το στίγμα της συμμετοχής τους στον «άξονα του κακού», κάτι  που βίωναν ως συλλογική ενοχή. Παράλληλα, οι Εβραίοι κατάφεραν τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ στην Παλαιστίνη, ώστε να προστατευτούν καλύτερα σε περίπτωση μελλοντικών διωγμών. Εισήγαγαν τον όρο «ολοκαύτωμα»  και βάφτιζαν ως αντισημίτες όσους ασκούσαν κριτική στις στρατιωτικές επιλογές του κράτους του Ισραήλ. Η πολιτική αυτή, που χρηματοδοτήθηκε κυρίως από το εβραϊκό κεφάλαιο που είχε βρει καταφύγιο στις ΗΠΑ, ήταν αποτελεσματική για περίπου 60 χρόνια. 

Η πρώτες ενδείξεις ότι κάτι άρχισε να αλλάζει παρουσιάστηκαν στον πόλεμο που εξαπέλυσε το Ισραήλ στο νότιο Λίβανο το 2006 και ιδίως στην επίθεση των Ισραηλινών ειδικών δυνάμεων στο πλοίο Mavi Marmara, που επιχειρούσε να μεταφέρει ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα. Για πρώτη φορά οι αντιδράσεις της παγκόσμιας κοινής γνώμης (και σε μικρότερο βαθμό των κυβερνήσεων) ήταν κυρίως εναντίον του κράτους του Ισραήλ. Οι ενέργειες αυτές δε συγκαταλέγονται στα μεγαλύτερα εγκλήματα που έχει διαπράξει το εβραϊκό κράτος - από τις αντιδράσεις όμως φάνηκε ότι το πολιτικό του κεφάλαιο έχει αρχίσει να εξαντλείται. Φυσικά, η επεκτατική του πολιτική πιθανότατα θα συνεχιστεί, έστω και χωρίς την ανοχή της διεθνούς κοινής γνώμης.

Μια δεύτερη ένδειξη της άμβλυνσης των επιπτώσεων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου είναι η νέα Γερμανία. Σε διαρκή οικονομική ανάπτυξη από το 1945 και   απορροφώντας επί δεκαπενταετίας,  μετά το 1991,  το δύσπεπτο ανατολικό κομμάτι της χώρας, η Γερμανία αναδείχθηκε ως η πιο ισχυρή πολιτική και οικονομική οντότητα στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση της πρόσφερε το ιδανικό σχήμα για να εδραιώσει την οικονομική και πολιτική της κυριαρχία. ‘Έτσι, η μέχρι πρότινος συνεσταλμένη Γερμανία, που ντρεπόταν για το ναζιστικό παρελθόν της, αποφάσισε ότι πλήρωσε ικανό τίμημα για όλα αυτά και ξεκίνησε να κατακτήσει την Ευρώπη για άλλη μια φορά. Στο κάτω-κάτω είναι ή δεν είναι η πιο σκληρά εργαζόμενη φυλή, αξιόπιστη και αποτελεσματική, τίμια και προτεσταντική,  με δυο λόγια καλύτερη από όλες τις άλλες; Η γερμανική ιδεολογία της φυλετικής ανωτερότητας βγήκε ξανά από το λυχνάρι.

Το τρίτο παράδειγμα βρίσκεται στη μικρή μας χώρα. Η Χρυσή Αυγή έχει μια κοινωνική επιρροή που αποτυπώνεται από τις εταιρείες δημοσκοπήσεων περίπου στο 15%. Αυτό το μόρφωμα δε θα μπορούσε να έχει την ανοχή της κοινωνίας όταν αυτή κουβαλούσε ακόμα τις μνήμες της Κατοχής. Πριν από 10 ή 20 χρόνια ήταν μαζί μας αυτοί που τα είχαν δει όλα αυτά από κοντά: Τους μαυροντυμένους, τους χίτες, τους γερμανοτσολιάδες - τον αντικομμουνισμό, τον εθνικισμό, τη φυλετική καθαρότητα. Και σήμερα που όλα αυτά επαναλαμβάνονται, οι κοινωνικές συνθήκες είναι ανησυχητικά όμοιες με αυτές που γέννησαν το ναζισμό στην Γερμανία του 1930: Μόνο που τώρα η εθνική ταπείνωση και η οικονομική ανέχεια επιβάλλονται σ’ εμάς από το πρώην θύμα, την ίδια τη Γερμανία.

Αν η Ιστορία πράγματι πρόκειται να επαναληφθεί με τη μορφή μιας παρωδίας, φαίνεται πως, στ’ αλήθεια, έχει μια πολύ κακή αίσθηση του χιούμορ.