Η Δωρίδα είναι μια κατεξοχήν ορεινή περιοχή, που στη διάρκεια των τελευταίων 60 χρόνων έχασε το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της, πολλές από τις παραδόσεις της ξεχάστηκαν και οι κάτοικοί της διασκορπίστηκαν σε όλες τις γωνιές του πλανήτη. Η εγκατάλειψη είναι φανερή σ’ όποιον επισκέπτεται τα χωριά της και είναι αμφίβολο αν οι νέες γενιές, που αναλαμβάνουν τα πατρικά σπίτια, θα έχουν τους πόρους και τη διάθεση για να τα συντηρήσουν. Υπάρχει τρόπος να μεταστραφεί αυτή η δυσοίωνη κατάσταση;
Ο συνολικός πληθυσμός της Φωκίδας μειώθηκε κατά 16% μεταξύ 2001 και 2011. Ήταν μια περίοδος οικονομικής ανάπτυξης και οι κάτοικοι κατευθύνονταν προς τις μεγάλες πόλεις για μια καλύτερη ζωή. Ήδη, κατά την απογραφή του 2001, το δημοτικό διαμέρισμα Βαρδουσίων έχει μόνο 8 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, είναι δηλαδή πιο αραιοκατοικημένο και από τη Ρωσία, κι αυτό με την παραδοχή ότι η Αρτοτίνα έχει 499 μόνιμους κατοίκους και η Κερασιά 99. Η πραγματική πυκνότητα πληθυσμού του διαμερίσματος Βαρδουσίων είναι μικρότερη απ’ αυτή της Ισλανδίας, που είναι μόνιμα καλυμμένη με πάγους και όπου τα δέντρα σπανίζουν. Αναρωτιέται κανείς αν αυτό το μέγεθος της εγκατάλειψης οφείλεται αποκλειστικά στους σκληρούς χειμώνες της βόρειας Δωρίδας ή αν θα πρέπει να αποδοθεί στην παντελή έλλειψη κρατικής μέριμνας για τις ορεινές περιοχές.
Η ορεινή Ελλάδα ενίοτε κατοικήθηκε από πληθυσμούς που προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τους κατακτητές και την εξοντωτική φορολογία που αυτοί επέβαλλαν. Είναι γνωστό ότι κατά τη σύντομη περίοδο της γερμανικής κατοχής, για παράδειγμα, ο πληθυσμός στα ορεινά χωριά δεν επηρεάστηκε σημαντικά, ενώ οι κάτοικοι της Αθήνας λιμοκτονούσαν. Άραγε αυτές οι ιστορικές συνθήκες έχουν περάσει ανεπιστρεπτί ή ο πληθυσμός θα αναγκαστεί να βρει ξανά καταφύγιο στα βουνά;
Στην πραγματικότητα έχει ήδη αρχίσει η επιστροφή του πληθυσμού από την Αθήνα προς την επαρχία. Η αυτονομία στην παραγωγή της τροφής, τα φθηνότερα ενοίκια, το καταφύγιο της πατρικής περιουσίας, το φυσικό περιβάλλον οδηγούν ξανά τους ανθρώπους στα χωριά και τις μικρές πόλεις. Μπορεί όμως η Δωρίδα να προσφέρει στους κατοίκους της ό,τι χρειάζονται σύμφωνα με τις σύγχρονες απαιτήσεις της ζωής;
Για να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι το ηπειρωτικό κλίμα δεν είναι εξ ορισμού απαγορευτικό για την ανθρώπινη κατοίκηση και ευημερία. Η Ελβετία, για παράδειγμα, είναι μια χώρα κατεξοχήν ορεινή, με δύσκολους χειμώνες, που όμως παρέχει στους πολίτες της μια άνετη οικονομικά ζωή και συντηρεί έναν πυκνό πληθυσμό. Ακόμα και στη χώρα μας, ορεινοί τόποι που επένδυσαν στην πολιτιστική και αρχιτεκτονική τους κληρονομιά, όπως τα Ζαγοροχώρια, μπορούν να παράγουν ένα εισόδημα που καλύπτει τις σύγχρονες ανάγκες, παρόλο που είναι γεωγραφικά απομονωμένοι.
Οι λόγοι που οδήγησαν στην εγκατάλειψη του ορεινού χώρου έχουν στις μέρες μας εκλείψει - υπάρχουν πλέον τα μέσα, ώστε οι άνθρωποι να ζήσουν ξανά στα βουνά με κάποια άνεση. Η εποχή που οι παππούδες μας επιβίωναν σε χωριά χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και δρόμους ανήκει πλέον στο παρελθόν. Χρησιμοποιώντας τη νέα τεχνολογία οι ορεινοί πληθυσμοί μπορούν να πετύχουν έναν υψηλό βαθμό ενεργειακής και διατροφικής αυτονομίας, χωρίς να κάνουν συμβιβασμούς στην ποιότητα ζωής τους.
Απαιτούνται όμως ορισμένες συνθήκες, ώστε τα ορεινά χωριά της Δωρίδας να γίνουν ελκυστικά ως τόπος μετεγκατάστασης. Μια βασική προϋπόθεση είναι η ύπαρξη σχολείων. Η πικρή αλήθεια είναι ότι η πολιτεία αθετεί τη συνταγματική της υποχρέωση για παιδεία προς τους κατοίκους των ορεινών χωριών. Υπάρχουν κάτοικοι που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την ορεινή Δωρίδα, επειδή τα παιδιά τους φτάνουν σε ηλικία που πρέπει να πάνε στο Δημοτικό- αντίστοιχα αποθαρρύνεται και η εγκατάσταση των νέων γονιών. Στην περίπτωση μιας οικογένειας που αποφασίζει να εγκατασταθεί στην Αρτοτίνα, για παράδειγμα, θα πρέπει τα παιδιά να μετακινούνται τέσσερις ώρες την ημέρα σε ορεινό δρόμο προκειμένου να πάνε σχολείο. Στην πράξη, είναι αδύνατο για τους μαθητές να εκπληρώσουν την υποχρεωτική τους εκπαίδευση, με αποτέλεσμα το κράτος να απαγορεύει την εγκατάσταση πληθυσμού στο δημοτικό διαμέρισμα Βαρδουσίων. Στην εποχή μας υπάρχουν λύσεις για την εκπαίδευση απομακρυσμένων πληθυσμών. Οι προηγμένες χώρες χρησιμοποιούν σ’ αυτές τις περιπτώσεις έναν συνδυασμό από μαθήματα στο σπίτι και εξ αποστάσεως εκπαίδευση.
Αν λυθεί το πρόβλημα της έλλειψης σχολείων, βελτιωθεί το οδικό δίκτυο και προστατευθεί η φύση και η παραδοσιακή αρχιτεκτονική, η περιοχή της Δωρίδας μπορεί ξανά να αποκτήσει μόνιμο και σταθερό πληθυσμό, που να βιοπορίζεται από τον πεζοπορικό και φυσιολατρικό τουρισμό, από τον κυνηγετικό τουρισμό και από την ορθολογική εκμετάλλευση των πλούσιων δασών και των υδάτων της. Τότε η Δωρίδα θα μπορέσει και πάλι να αποτελέσει καταφύγιο για τους ανθρώπους της και έναν ευχάριστο προορισμό για τους επισκέπτες της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου