Η νέα μεταμόρφωση

Όταν το 1865 οι Βόρειοι νίκησαν τους Νότιους στον αμερικανικό εμφύλιο, η δουλεία απαγορεύτηκε σε όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ και οι προοδευτικοί άνθρωποι αισθάνθηκαν δικαιωμένοι. Η αλήθεια είναι ότι οι Νότιοι δεν είχαν την εγγενή πρόθεση να βασανίζουν και να εκμεταλλεύονται τους αφροαμερικανούς, το προτιμούσαν όμως από το να μοχθούν οι ίδιοι στις μεγάλες φυτείες βαμβακιού και ζαχαροκάλαμου. Ούτε και οι Βόρειοι θα ενδιαφέρονταν τόσο πολύ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αν δεν είχαν ήδη προχωρήσει σε ένα οικονομικό σύστημα που δεν είχε πια ανάγκη από σκλάβους - οι νέοι τους σκλάβοι ήταν οι μηχανές. Ακόμα και στην αρχαία Ελλάδα, όπου γεννήθηκαν έννοιες όπως η φιλοσοφία, το δίκαιο, τα πολιτικά δικαιώματα, ουδείς ποτέ αμφισβήτησε το θεσμό της δουλείας. Δεν αισθάνονταν πως υπήρχε άλλη επιλογή. Η δουλεία τους έτρεφε.

Οι επαναστάσεις της αστικής τάξης που οδήγησαν στην κατάκτηση του κοινοβουλευτισμού δεν προκλήθηκαν από το Βολταίρο, το Μοντεσκιέ και το Ρουσσό. Το καύσιμό τους ήταν το κάρβουνο που κινούσε τα εργοστάσια της βιομηχανικής επανάστασης. Τα υφαντουργεία του Λονδίνου θα έφερναν την αστική δημοκρατία ακόμη κι αν δεν υπήρχε ο Όλιβερ Κρόμγουελ. Η ενέργεια που απελευθερώθηκε από το υπέδαφος, η μετακίνηση του πληθυσμού στις πόλεις, η δημιουργία της αστικής και της εργατικής τάξης, αυτά δημιούργησαν το σύγχρονο κόσμο.

Δε γνωρίζω πότε μια φωτισμένη ελίτ άλλαξε την κοινωνία, αν η κοινωνία δεν ήταν έτοιμη να αλλάξει από μόνη της. Καμία επανάσταση δεν πέτυχε το σκοπό της, εκτός αν έφερε κάτι που ήταν ήδη έτοιμο να συμβεί. Η σοβιετική επανάσταση ήταν η τελευταία σοβαρή προσπάθεια να αλλάξει η πορεία της Ιστορίας από μια ιδεολογία. Η Ιστορία όμως ήταν ανέτοιμη κι έτσι το κοσμικό εκκρεμές ταλαντώθηκε και επανήλθε.

Οι πόλεμοι και οι επαναστάσεις είναι τα σεισμικά γεγονότα της ιστορίας. Οι αιτίες τους σαν τις λιθοσφαιρικές πλάκες κείτονται από κάτω και κυλάνε σιωπηλά. Κάποτε οι ιστορικές εποχές αλλάζουν βίαια, άλλες φορές ανεπαίσθητα, αλλά η κινητήριος δύναμη ποτέ δε σταματά. Η αιτία δουλεύει υπογείως και διαμορφώνει αργά αλλά σταθερά τον ιστορικό πλανήτη.

Ποια είναι λοιπόν η δύναμη που κινεί την ιστορία, που προκαλεί τις κοινωνικές αλλαγές, που κάνει τα σώματα να πέφτουν στους τροχούς; Δεν είναι οι ιδέες, υποστηρίζει ο γράφων, παιδί της εποχής του. Οι ιδέες είναι απλά οι φορείς της αλλαγής και εμφανίζονται όταν το έδαφος έχει ήδη προετοιμαστεί. Η αιτία της αλλαγής είναι η τεχνολογία.

Η πρώτη τεχνολογική ανακάλυψη, αυτή της φωτιάς, προκάλεσε αληθινή επανάσταση. Άμυνα, θέρμανση, μαγείρεμα της τροφής, εστία, καμία αφηρημένη ιδέα δε θα μπορούσε να προκαλέσει τόσο βαθιά κοινωνική αλλαγή. Έπειτα η καλλιέργεια της γης - ομάδα, κοινότητα, εξειδικευμένη εργασία, ιεραρχία, ιερά εδάφη, πόλεμος. Πρόσφατα η βιομηχανική επανάσταση - ελευθερία, ισότητα, ελεύθερος έρωτας, ομοιομορφία, εκλογές.

Σήμερα - το νοιώθουμε κάτω από το δέρμα μας - επωάζεται η επόμενη αλλαγή. Οι μέρες έχουν πυκνώσει, ο αέρας είναι χειροπιαστός. Ποια είναι η νέα αλλαγή που φέρνει η κρύα ράγα της Ιστορίας; Το δίκτυο. Χάρη στην επικοινωνιακή επανάσταση διαχειριζόμαστε χωρίς μεσολάβηση πληροφορίες που έρχονται απ’ όλη τη γη. Είμαστε όλοι συνδεδεμένοι, το δίκτυο έχει γίνει μια υπεροντότητα. Είναι άγνωστο αν θα γίνει μια ενιαία συνειδητότητα, όπως προέβλεψαν οι προφήτες της επιστημονικής  φαντασίας, πάντως οι πρώτες διαδηλώσεις, κινήματα και επαναστάσεις που οργανώθηκαν μέσα από το διαδίκτυο είναι γεγονός. Είναι απλά ένα εργαλείο, φωνάζουν οι δύσπιστοι. Μπορεί ένα εργαλείο ν’ αλλάξει τον κόσμο;  

Ναι, είναι η απάντηση. Αυτοί που κρατάνε τα εργαλεία μπορούν να αλλάζουν τον κόσμο. Ο ταξιτζής στο Κάιρο, ο Χιλιανός μαθητής, γνωρίζουν πλέον πώς παίζεται το παγκόσμιο παιχνίδι. Ποτέ στο παρελθόν οι κάτοικοι του πλανήτη δεν ήταν τόσο ενημερωμένοι, τόσο συνειδητοποιημένοι για το τι συμβαίνει σε ολόκληρη τη γη. Τα επικοινωνιακά φράγματα έσπασαν, η νέα μεταμόρφωση συμβαίνει τώρα. Δέστε τις ζώνες σας.